Nieuwe dingen leer je door te doen. Of het nu om de pizzapunt bij skiën gaat, een gesprek voeren in die moeilijke Franse taal of het houden van een pitch. Door iets vaker te doen, word je er langzaam beter in. Zo is het natuurlijk ook met begrijpend kijken.

Een beeld doorgronden. Een idee krijgen wat de maker voor ogen heeft met zijn poster, spotprent of foto. Je bewust worden van de emoties die een afbeelding bij je oproept. Dat leren scholieren niet allemaal in één lesje.

Begrijpend leren kijken is een vaardigheid die er langzaam in moet slijten. Het is een proces waarbij je leert een kritische houding aan te nemen tot de mediabeelden die je ziet. En je steeds beter doorkrijgt dat je beïnvloed wordt door de continue beeldenstroom om je heen. En hoe dit gebeurt.

Want het is niet toevallig dat je de ouderen op deze foto van onderaf ziet. Of dat de jurk van het meisje in deze spotprent niet geel, maar rood is. Noch zijn de zachte kleuren in deze reclame willekeurig gekozen of tekent de rook op deze foto toevallig haarscherp tegen de lucht af. En hoe anders zou dit beeld zijn als onze koning er wél op had gestaan?

Elk beeld een boodschap

Een fotograaf, kunstenaar, cartoonist of reclame-ontwerper wil met zijn creatie iets vertellen. Een boodschap overbrengen. Zo kan hij laten zien wat er onlangs is gebeurd, je verleiden tot aankoop, een mening geven of gewoon een mooi beeld tonen.

Hij gebruikt hiervoor bewust bepaalde kleuren niet en andere wél. Zet expres bepaalde technieken in om het beeld te verscherpen en kiest weloverwogen voor het weglaten van een belangrijk persoon.

Staan jongelui hier nooit bij stil, dan is de kans groot dat ze de boodschap van heel wat beelden onbewust en kritiekloos overnemen. En dat is natuurlijk niet de bedoeling!

Beeldkraken, een onderwijsproject van de Atlas Van Stolk, is er om jongeren kritisch of begrijpend te leren kijken naar al die visuele boodschappen. Om ze bewust te maken van het feit dat een beeld nooit neutraal is, maar dat de maker er een bedoeling mee heeft.

‘Beeldkraken is een mooie website met een helder doel: kritisch leren kijken naar beelden.’

Martijn Bos, leermiddelspecialist Wikiwijs
Begrijpend kijken kun je overal

Oefening baart kunst en dat is bij begrijpend kijken niet anders. Het beste werkt het als je regelmatig met de klas oefent. Kies telkens opnieuw een andere afbeelding uit de collectie en bespreek deze met de klas. Laat ze leren van elkaars antwoorden.

Of, laat de leerlingen juist zelfstandig een beeld ‘kraken’ door ze de werkbladen bij een afbeelding te laten invullen.

Beeldkraken gaat nóg meer leven als je – na een tijdje oefenen met de website – een tour door de gangen van de school doet waarbij je een tiental afbeeldingen bespreekt die je met de klas tegenkomt. Voor wie zijn die afbeeldingen eigenlijk bedoeld? Met welk doel zijn ze opgehangen? En wat wordt er van de kijker verwacht?

Ook kan een Beeldkraken-wandeling door de wijk heel verrijkend zijn. Sluit bij de belevingswereld van de leerlingen aan door billboards, gevelreclames, stickers en affiches te bespreken die voor hen relevant zijn. Neem de volgende vragen op een blaadje mee:

  • Wat zie je op het beeld?
  • Welke woorden komen in je op als je naar het beeld kijkt?
  • Hoe is het beeld gemaakt?
  • Door wie is het beeld gemaakt?
  • Met welk doel is het beeld gemaakt?
  • Voor wie is het beeld bedoeld?
  • Wat wil de maker met het beeld vertellen?

Met de Beeldkraken Quiz kunnen leerlingen tenslotte testen hoe goed ze zijn in begrijpend kijken door antwoord te geven op de multiple choice vragen. Wil je jouw leerlingen uitdagen? Doe dan de Beeldkraken Quiz! Wie haalt de hoogste score van de klas?